Een aantal tips en regels om blessures -als ze er helaas eenmaal zijn- zo goed mogelijk te lijf te gaan. E.H.B.S.O. - Eerste Hulp Bij Sport Ongevallen. Los van het feit dat elke blessure vervelend en lastig is, is het des te erger als de blessure van ernstige aard is.
Eén van de voor de hand liggende oorzaken is natuurlijk vermoeidheid waardoor het lichaam duidelijk gevoeliger is voor blessures. Wat nu te doen wanneer er zich een blessure voordoet? De gouden regel die o.h.a. gehanteerd wordt is het ICE-principe (Soms in de literatuur ook wel het (R)ICE-principe genoemd). De letters staan voor:
Ice / ijs - oftewel koeling
Compressie - oftewel druk
Elevatie - oftewel omhoog leggen
Resistance - oftewel weerstand. Eigenlijk zit dit al ?verpakt? in de Compressie.
Voor wat betreft de koeling doen er nog al wat verschillende meningen en visies de ronde. Primaire doel van de koeling is het vertragen en verkleinen van de bloedsomloop, teneinde de bij de weefselbeschadiging ontstane bloeding zo gering mogelijk te houden. Over het algemeen zullen we niet zo zeer met uitwendige maar met inwendige bloedingen te maken hebben. De noodzaak hiervan zit 'm vooral a) in het voorkomen van nog meer beschadigd weefsel, en b) hoe minder vocht (oedeem / haematoom) er is, hoe minder de weefseldruk zal stijgen, en hoe beter de bloedsomloop later weer in staat zal zijn om het weefsel te herstellen.
Het koelen kan het best gedaan worden met een ijszak (tussen ijs en huid een T-shirt of een dunne doek leggen om huidbevriezing te voorkomen!). Helaas bezuinigen veel organisaties en verenigingen op de aanschaf hiervan, en zijn er geen ijszakken voorhanden. Een goed alternatief is uiteraard de koude kraan. Maar pas op!, indien je de koude waterstraal (wat bijvoorbeeld bij enkelletsel nogal eens gebeurd) rechtstreeks op het geblesseerde gebied laat stromen houden de meeste mensen dat nog géén 5 minuten vol.
De pijn wordt soms haast ondragelijk. Dit wordt veroorzaakt door het masserend effect wat de waterstraal op het aangedane weefsel heeft. En dan te bedenken, dat er tussen de 20 en 30 minuten gekoeld dient te worden. Korter koelen heeft namelijk een averechts effect, de doorbloeding wordt alleen maar verhoogd (Hunting reactie), en dat was immers precies níet de bedoeling. Een goede oplossing om het masserend effect van de waterstraal en de pijn te voorkomen is het aangedane lichaamsdeel in een bak water te plaatsen en de waterstraal naast het lichaam in de bak te laten stromen. Een ander alternatief is om een hand (of handdoek) boven het aangedane lichaamsdeel te houden, zodat de waterstraat er niet rechtstreeks op komt.
Het meest ideaal is het wanneer je koeling en compressie kunt combineren. Om die reden laten mensen bij het koelen van de enkel vaak hun schoen, en sok, aan onder de kraan. Het probleem wat zich dan echter voordoet, is dat het katoen van de veters en het leer van de schoen gaan krimpen. Voor wat betreft de compressie natuurlijk goed, maar op een gegeven moment zal die schoen toch uit moeten voor verder onderzoek. Iedereen die dit al eens heeft meegemaakt zal beamen dat dit een allesbehalve prettige klus is. Soms is losknippen het enige alternatief. Helemaal desastreus kan het zijn wanneer er echt een fors letsel aanwezig is. Het is dan niet denkbeeldig dat het ?loswrikken? van de schoen het letsel vergroot. Trek de schoen en de sok dus uit!! Wil je toch koeling en compressie combineren, zorg dan dat je een rekverband -onder lichte druk- om het aangedane lichaamsdeel heen wikkelt, en daarop dan de koeling uitvoert. Het rekverband laat zich ook wanneer het nat is weer makkelijk verwijderen, zonder nog meer pijn en/of letsel te veroorzaken.
Als laatste de elevatie oftewel het omhoog leggen. Dit geldt o.h.a. gedurende eerste 24 uur na het letsel. Leg het aangedane lichaamsdeel omhoog, bij voorkeur op hart hoogte, teneinde toename van de zwelling zo veel mogelijk tegen te gaan.
In de eerste 24 uur staat het ICE-pricipe voorop, waarbij het koelen elke 2 à 3 uur gedurende 20-30 minuten herhaald mag worden. Bij gering letsel is het bovengenoemde beleid meestal afdoende. Is er echter een groter letsel, is er veel pijn, of twijfel je, ga dan niet zelf zitten dokteren maar neem contact op met een (huis/sport)arts of sportfysiotherapeut.
